Các triệu chứng ADHD (rối loạn tăng động giảm chú ý) như mất tập trung, dễ bị kích thích, rối loạn giấc ngủ hay bốc đồng có thể được hỗ trợ một cách tự nhiên nhờ các loại thảo dược và khoáng chất đã được khoa học chứng minh. Dưới đây là những lựa chọn nổi bật – hiệu quả, an toàn và dễ ứng dụng vào cuộc sống hàng ngày.
🌿 1. Ashwagandha (Withania somnifera)
Adaptogen | Điều hòa thần kinh | Giảm cortisol
Ashwagandha là một trong những thảo dược nổi tiếng nhất trong y học Ayurveda – giúp làm dịu tâm trí mà không gây buồn ngủ, đồng thời hỗ trợ trí nhớ và khả năng phục hồi trước căng thẳng.
Cơ chế hoạt động:
- Giảm nồng độ cortisol – hormone căng thẳng cao ở người ADHD
- Điều hòa trục HPA (vùng dưới đồi – tuyến yên – tuyến thượng thận)
- Tăng hoạt động GABA → thư giãn tinh thần
- Cải thiện trí nhớ làm việc và sự linh hoạt tư duy
Lợi ích với ADHD:
- Giảm bốc đồng, phản ứng mạnh
- Ngủ sâu hơn
- Dễ chịu hơn trong môi trường kích thích cao
Liều dùng: 200–500 mg chiết xuất chuẩn hóa (KSM-66 hoặc Sensoril), uống sáng và/hoặc chiều
Lưu ý: Tránh dùng với thuốc an thần hoặc thuốc tuyến giáp nếu không có chỉ định. Không dùng khi mang thai. Có thể gây mơ sống động nếu dùng liều cao.
🍄 2. L-Theanine
Axit amin | Tăng sóng alpha | Tập trung thư giãn
Chiết xuất tự nhiên từ trà xanh – L-theanine giúp giảm lo âu mà không gây buồn ngủ, tăng sự minh mẫn nhẹ nhàng.
Cơ chế hoạt động:
- Tăng sóng não alpha → thư giãn nhưng vẫn tỉnh táo
- Điều hòa dopamine và serotonin
- Giảm cortisol mà không gây mệt mỏi
Lợi ích với ADHD:
- Hỗ trợ chuyển từ trạng thái căng thẳng sang tập trung
- Giảm lo âu thi cử, căng thẳng học tập
- Cải thiện khả năng bắt đầu và duy trì nhiệm vụ
Liều dùng: 100–200 mg/ngày hoặc 50 mg kết hợp caffeine liều thấp
Lưu ý: Có thể gây đau đầu nhẹ ở người nhạy cảm. Không dùng cùng thuốc kích thích nếu không có giám sát chuyên môn.
🌼 3. Hoa Lạc Tiên (Passiflora incarnata)
Thảo dược an thần | Giảm lo âu | Hỗ trợ giấc ngủ
Là loại thảo dược nhẹ nhàng, hỗ trợ thư giãn hệ thần kinh và ổn định cảm xúc – phù hợp cho cả trẻ em và người lớn.
Cơ chế hoạt động:
- Tăng hoạt động GABA – giúp an thần
- Kích hoạt hệ thần kinh phó giao cảm
- Giảm suy nghĩ lặp lại và lo âu ám ảnh
Lợi ích với ADHD:
- Giảm bùng phát cảm xúc
- Dễ chuyển sang trạng thái nghỉ ngơi vào buổi tối
- Cải thiện chất lượng giấc ngủ mà không gây uể oải
Liều dùng: 200–400 mg chiết xuất, hoặc trà thảo mộc trước khi ngủ
Lưu ý: Không kết hợp với thuốc an thần mạnh (benzodiazepine). Có thể gây chóng mặt nhẹ ở người nhạy cảm.
🌿 4. Rhodiola Rosea
Adaptogen | Tăng sức bền tinh thần | Ổn định tâm trạng
Còn được gọi là “rễ vàng”, Rhodiola tăng cường năng lượng trí não và giảm mệt mỏi – rất phù hợp với người ADHD dạng không chú ý hoặc kiệt sức cảm xúc.
Cơ chế hoạt động:
- Điều chỉnh dopamine và norepinephrine
- Bảo vệ tế bào thần kinh khỏi stress oxy hóa
- Giảm suy giảm nhận thức do mệt mỏi
Lợi ích với ADHD:
- Tăng năng lượng tinh thần mà không gây quá kích thích
- Giảm sụt giảm năng lượng vào buổi chiều
- Ổn định tâm trạng và động lực
Liều dùng: 100–400 mg chiết xuất chuẩn hóa (3% rosavins, 1% salidroside), uống buổi sáng
Lưu ý: Có thể gây bồn chồn nếu dùng muộn. Không phù hợp với trẻ quá nhạy cảm lo âu.
🍋 5. Tía Tô Đất (Lemon Balm – Melissa officinalis)
Thảo dược dịu nhẹ | Giảm căng thẳng | Hỗ trợ tiêu hóa
Tía tô đất có mùi chanh nhẹ, là lựa chọn tuyệt vời cho trẻ dễ cáu gắt, khó ngủ hoặc gặp rối loạn tiêu hóa do căng thẳng.
Cơ chế hoạt động:
- Tăng GABA và acetylcholine trong não
- Làm dịu trục HPA (trục căng thẳng)
- Hỗ trợ trục ruột – não
Lợi ích với ADHD:
- Làm dịu cảm xúc dao động
- Giảm đau bụng do lo lắng
- Hỗ trợ chuyển sang giấc ngủ nhẹ nhàng
Liều dùng: trà (1–2 thìa cà phê lá khô) hoặc viên nang 150–300 mg, dùng buổi tối
Lưu ý: Không dùng liều cao nếu bị suy giáp. Có thể gây buồn ngủ nhẹ.
🧂 6. Magie
Khoáng chất thiết yếu | Làm dịu hệ thần kinh | Hỗ trợ dopamine
Magie là một trong những khoáng chất quan trọng nhất cho người ADHD – đóng vai trò trong hơn 300 phản ứng enzym, nhất là trong sản sinh chất dẫn truyền thần kinh.
Cơ chế hoạt động:
- Ổn định thụ thể glutamate NMDA
- Tăng độ nhạy dopamine
- Giúp thư giãn cơ và cải thiện giấc ngủ
Lợi ích với ADHD:
- Giảm kích ứng cảm giác
- Giảm bồn chồn, tics
- Tăng sản sinh melatonin và giấc ngủ sâu
Liều dùng: 100–400 mg/ngày, tùy độ tuổi
Dạng tốt nhất: Magie glycinate, citrate hoặc threonate
Lưu ý: Dùng quá nhiều có thể gây tiêu chảy (đặc biệt dạng citrate)
🧪 7. Kẽm (Zinc)
Vi khoáng | Đồng yếu tố dopamine | Hỗ trợ phát triển não bộ
Kẽm rất cần thiết cho sự phát triển não bộ và chuyển hóa dopamine. Thiếu kẽm có liên hệ rõ rệt với các triệu chứng ADHD – đặc biệt ở trẻ trai.
Cơ chế hoạt động:
- Tham gia tổng hợp dopamine
- Hỗ trợ tăng trưởng thần kinh và kết nối synapse
- Điều hòa serotonin và melatonin
Lợi ích với ADHD:
- Giảm cáu gắt, hiếu động
- Tăng hiệu quả thuốc
- Cải thiện khả năng tập trung và kiểm soát xung động
Liều dùng: 5–10 mg cho trẻ em, 10–30 mg cho người lớn (tính theo kẽm nguyên tố)
Dạng tốt nhất: Zinc picolinate, citrate, glycinate
Lưu ý: Không nên dùng quá 40 mg/ngày nếu không theo dõi đồng thời lượng đồng (copper)
🌱 8. Bacopa Monnieri
Thảo dược tăng trí nhớ | Giảm lo âu | Hỗ trợ chú ý
Bacopa là một vị thuốc quý trong Ayurveda – giúp cải thiện khả năng học tập, trí nhớ và giảm lo âu. Hiệu quả tích lũy theo thời gian.
Cơ chế hoạt động:
- Tăng tính linh hoạt thần kinh (neuroplasticity)
- Tăng lưu lượng máu ở vùng vỏ não trước trán
- Cân bằng serotonin, dopamine và acetylcholine
Lợi ích với ADHD:
- Tăng trí nhớ ngắn hạn và khả năng tiếp thu
- Giảm lo lắng khi làm bài hay đứng trước đám đông
- Cải thiện tốc độ xử lý thông tin
Liều dùng: 150–300 mg chiết xuất chuẩn hóa (20% bacosides), uống hàng ngày trong 4–12 tuần
Lưu ý: Có thể gây khó tiêu nhẹ. Dùng tốt cho trẻ đang đi học và người lớn.
🍃 9. Ginkgo Biloba
Cải thiện tuần hoàn não | Bảo vệ tế bào thần kinh | Tăng khả năng tập trung
Ginkgo giúp tăng lưu thông máu và bảo vệ tế bào thần kinh – đặc biệt hiệu quả với ADHD dạng đãng trí, não mệt mỏi hoặc hay quên.
Cơ chế hoạt động:
- Tăng máu lên não
- Giảm stress oxy hóa thần kinh
- Điều chỉnh dopamine và norepinephrine ở vỏ não
Lợi ích với ADHD:
- Hỗ trợ khả năng làm nhiều việc
- Tăng tốc độ phản ứng và ghi nhớ
- Có thể phối hợp với thuốc mà không gây kích thích quá mức
Liều dùng: 60–120 mg chiết xuất (24% flavone glycosides), uống sáng
Lưu ý: Không dùng nếu đang uống thuốc chống đông hoặc chuẩn bị phẫu thuật
📊 Bảng Tóm Tắt Nhanh
| Tên | Tốt cho | An toàn cho trẻ em | Ghi chú |
|---|---|---|---|
| Ashwagandha | Giấc ngủ, giảm stress | ✅ | Cần theo dõi tuyến giáp |
| L-Theanine | Tập trung nhẹ nhàng | ✅ | Có thể dùng cùng trà |
| Passionflower | Lo âu, ngủ kém | ✅ | Ngắn hạn, nhẹ nhàng |
| Rhodiola | Kiệt sức, chán nản | 🔶 | Không hợp trẻ lo âu cao |
| Lemon Balm | Nhạy cảm cảm xúc | ✅ | Dùng buổi tối là tốt nhất |
| Magie | Giấc ngủ, dịu hệ thần | ✅ | Dùng loại hấp thu tốt |
| Kẽm | Kiểm soát hành vi | ✅ | Kết hợp đồng nếu lâu dài |
| Bacopa | Trí nhớ, học tập | 🔶 | Hiệu quả tích lũy |
| Ginkgo | Tăng máu lên não | 🔶 | Tránh nếu dùng thuốc đông |
🔶 = Tùy thuộc liều lượng và độ tuổi.
💬 Kết Hợp Tự Nhiên Hiệu Quả
- Ashwagandha + Magie → Giảm stress buổi tối
- Bacopa + Kẽm → Hỗ trợ học tập và trí nhớ
- L-Theanine + Rhodiola → Tập trung buổi sáng
- Lemon Balm + Passionflower → Dịu nhẹ trước khi ngủ cho trẻ
Lời khuyên: Luôn bắt đầu với một loại duy nhất để theo dõi phản ứng trước khi kết hợp nhiều sản phẩm.
Nếu bạn thấy bài viết này hữu ích, đừng quên chia sẻ để giúp những gia đình đang tìm kiếm giải pháp tự nhiên cho ADHD!
